Als een vrouw (ruim) voor de uitgerekende datum bevalt, spreken we van vroeggeboorte. Vroeggeboorte wordt ook wel prematuriteit genoemd. Met de geboorte van een premature baby breekt vaak een onzekere en spannende tijd aan. In dit artikel lees je over de verschillende gradaties van prematuriteit, welke zorg deze baby’s nodig hebben en wat de oorzaken en signalen kunnen zijn van een vroeggeboorte.

Wanneer is een baby prematuur?

Een zwangerschap duurt normaal gesproken tussen de 37 en 42 weken. Een baby wordt prematuur genoemd wanneer hij of zij vóór de 37e week van de zwangerschap wordt geboren. Een te vroeg geboren baby heeft na de geboorte medische hulp nodig. 

Prematuriteit kent drie gradaties

• Matig prematuur
  Baby’s die tussen 32 en 37 weken zwangerschap worden geboren, worden als matig prematuur beschouwd. Deze baby’s hebben meestal een goede kans op overleving en zullen vaker minder medische zorg nodig hebben dan ernstig- of extreem premature baby’s.
• Ernstig of zeer prematuur
  Baby’s die tussen 28 en 32 weken zwangerschap ter wereld komen, worden als ernstig of zeer prematuur beschouwd. Ze vereisen intensievere medische zorg en hebben een hoger risico op complicaties als gevolg van hun vroeggeboorte.
• Extreem prematuur
  Baby’s die vóór 28 weken zwangerschap worden geboren noemt men extreem prematuur. Deze baby’s hebben intensieve medische zorg en ondersteuning nodig vanwege hun onvolgroeide organen.

NICU

Hoe korter de zwangerschap heeft geduurd, hoe intensiever de zorg voor de baby zal zijn. Bevalt een vrouw bij een zwangerschapsduur van minder dan 32 weken, dan zal zij in bijna alle gevallen opgenomen (of overgeplaatst) worden naar een academisch ziekenhuis vanwege de aanwezigheid van een neonatale intensive care unit (NICU). 

Intensieve zorg

Ernstig-en extreem premature baby’s hebben vaak intensievere zorg nodig dan matige prematuur geboren baby’s. Dit komt door:

• Onderontwikkelde organen. Met name de longen en hersenen zijn onrijp. Dit veroorzaakt ademhalingsproblemen, zoals apneus. Hierbij ‘vergeet’ de baby om adem te halen. Ademhalingsondersteuning is in veel gevallen noodzakelijk. 
• Problemen met temperatuurregulatie. Het kost deze kleintjes veel energie om op temperatuur te blijven. Een couveuse of warmtebedje biedt dan uitkomst. 
• Voedingsproblemen. Premature baby’s kunnen niet zo goed zuigen, slikken en ademen in vergelijking met á terme geboren baby’s. Deze drie dingen combineren, wat nodig is om te kunnen drinken, kan een enorme uitdaging voor hen zijn. Vaak krijgen deze baby’s dan ook een sonde.  
• Gele huid. De meeste baby’s worden na de geboorte een beetje geel. Meestal is dit geen probleem. Het lichaam van te vroeg geboren baby’s kan de afbraakstof bilirubine, wat zorgt voor de gele kleur, niet goed verwerken. Om complicaties in de hersenen te voorkomen worden zij hierbij geholpen door middel van lichttherapie.

Oorzaken en het voorkomen van vroeggeboorte

De meeste vroeggeboortes ontstaan door te vroege weeën of het te vroeg breken van de vliezen. Dit kan ontstaan als gevolg van een medisch aandoening, door problemen tijdens de zwangerschap (infectie, bloedverlies), een te grote hoeveelheid vruchtwater, een zwakke baarmoedermond, een meerlingzwangerschap, het gebruik van (hard)drugs of roken tijdens de zwangerschap.

Een vroeggeboorte is meestal niet te voorkomen, al zullen artsen een vroeggeboorte wel proberen te stoppen. Of dit lukt is afhankelijk van de ontsluiting, de conditie van de moeder en de baby en de zwangerschapsduur. 

Signalen van vroeggeboorte

Sommige vrouwen weten (kort) van te voren dat ze voortijdig zullen bevallen of een verhoogt risico daarop lopen. Vrouwen die eerder bevallen zijn van een premature baby hebben tijdens de daaropvolgende zwangerschap(pen) verhoogde kans dat dit opnieuw gebeurt. Maar het kan ook gebeuren dat een vroeggeboorte je overvalt.

Sommige tekenen van vroeggeboorte lijken op ‘gewone’ zwangerschapsklachten:

• Vochtverlies uit de vagina. Dit kan een plotselinge golf zijn of kleine beetjes, bijvoorbeeld bij opstaan, bewegen of na het plassen.
• Bloedverlies uit de vagina.
• Terugkerende harde buiken. Bijvoorbeeld elke 10 minuten of vaker, waarbij de samentrekkingen niet afzwakken maar juist sterker worden.
• Krampen, zoals je die ook tijdens een menstruatie of buikgriep kan hebben.
• Lage of constante rugpijn.
• Het gevoel hebben dat er ‘iets’ niet klopt.

Het is altijd aan te raden om contact op te nemen met de verloskundige of een andere zorgverlener als je (één van) bovenstaande klachten hebt of als je bezorgd bent.

Hoe vaak komt vroeggeboorte voor?

Elk jaar wordt ongeveer 7% van de kinderen in Nederland te vroeg geboren. Dat zijn zo’n 12.000 baby’s. Wereldwijd is dat zelfs 10%. Jaarlijks staat 17 november in het teken van deze kinderen. Dan is het Wereld Prematurendag.

Wat als het jou overkomt?

Een vroeggeboorte roept bij ouders vaak angst en onzekerheid op. Angst voor het onbekende en onzekerheid over de toekomst van hun kind. Uiteraard bepaalt de ernst van de vroeggeboorte vaak de intensiteit van de behandeling: hoe korter de zwangerschap is geweest, hoe intensiever de medische behandeling van de baby zal zijn. Het constant bijstellen van verwachtingen, het omgaan met teleurstellingen, angst, verdriet en het constante gevoel van onmacht, ervaren veel ouders van prematuren als zeer stressvol.

Het is daarom belangrijk dat je, als ouder van een prematuur, ruimte geeft aan deze emoties. Maak je gevoelens bespreekbaar en wees niet bang om je emoties te uiten. Je partner, zorgverleners op de afdeling, maatschappelijk werkers, een lotgenotengroep en andere ouders met een baby op de NICU begrijpen de situatie waar je in zit. Zij kunnen tot steun zijn en vaak heb je aan een half woord genoeg. Ook het bijhouden van een dagboek, tot in detail of alleen in steekwoorden, kan helpend zijn. Of het delen van je ervaringen met vrienden of familie die er letterlijk wat verder vanaf staan, kan ook voor je werken.

Onze tip is je te wenden tot iemand die je vertrouwt en die (zonder oordeel of advies) naar je luistert. Er zijn ook momenten waarop je juist even geen zin hebt om je verhaal te delen. Bijvoorbeeld als je net even in de supermarkt loopt en die lieve, maar nieuwsgierige buur van verderop tegenkomt. Het is oké om je grenzen aan te geven. Bedank de desbetreffende persoon voor de interesse maar geef aan dat je er op dat moment even niet over wil praten. De meeste mensen, zeker degenen die jou na aan het hart liggen, zullen dat begrijpen.

Do’s en don’ts voor familieleden en vrienden

Ook veel familieleden en vrienden ervaren de ziekenhuisperiode van een te vroeg geboren baby als stressvol. Ze staan machteloos langs de zijlijn en weten soms niet goed wat te zeggen of hoe zich te gedragen. Onhandige uitspraken of misplaatste grappen om de situatie wat luchtiger te maken, werken vervreemdend. Het is beter om tactvol te zijn en te bekennen dat de situatie je veel doet maar dat je moeite hebt om de juiste woorden te vinden. Je aanwezigheid, zonder dat je iets zegt, is vaak al steun genoeg. Besef je dat de wereld van ouders met een premature baby vaak heel klein is. Het leven draait om hun zieke baby, eventuele kinderen thuis, de ziekenhuisafdeling waar hun kind verblijft en mogelijk het Ronald McDonaldhuis waar zij zelf verblijven. Vaak is er geen roze wolk en de kraamtijd waar zij van droomden is (nog) niet gekomen.

Juist dat is goed om te beseffen: waar ouders van voldragen baby’s na de geboorte vaak een zorgeloze kraamtijd hebben en overladen worden met cadeaus is dit voor ouders van prematuur geboren baby’s helaas niet zo. Met de geboorte van hun baby breekt een stressvolle en spannende periode aan. Juist deze ouders verdienen een steuntje in de rug. Als de omgeving zich dat beseft kan het werkelijk een waardevolle bijdrage leveren. Wil jij direct actie ondernemen? Shop je happy voor het premature wonder uit jouw omgeving!

In ons volgende blog lees je meer over de waardevolle inbreng van familie en vrienden én zijn de do’s en don’ts op een rijtje gezet. Een aanrader!

Bronnen: UMC Groningen, De Verloskundige.nl

– Over de auteur –

In 2016 werden Loes en haar man geconfronteerd met de vroegtijdige geboorte van hun zoon, die na slechts 27 weken ter wereld kwam. Zij weten als geen ander hoe groot de impact van een vroeggeboorte is. En tevens hoe lastig het is om geschikte én eigentijdse kleding te vinden die voldoet aan de bijzondere situatie waarin premature baby’s en hun ouders zich bevinden. Daarom is hun bedrijf Hello Tiny gespecialiseerd in prematuur kleding voor baby’s vanaf ongeveer 1000 tot en met 2300 gram. Het biedt een complete kledinglijn in de maten 38 tot en met 42.